1. ކައިވެނިކޮށްގެން އުޅޭ ނުވަތަ އިނދެ ވަރިކޮށްފައިވާ މީހުން.

2. އެއް ގެއެއްގައި އެކުގައި ދިރިއުޅެން ދިމާވެފައިވާ މީހުން ނުވަތަ އެގޮތަށް ވަރަށް ފަހަކާ ޖެހެންދެން އުޅެފައިވާ މީހުން.

3. މައިންބަފައިން ނުވަތަ ބެލެނިވެރިޔެއްގެ ގޮތުން ނުވަތަ ބަލަދުވެރިއެއްގެ ގޮތުން ކުއްޖަކު ބަލާ ބޮޑުކުރުމުގެ ޒިންމާއާ ޙަވާލުވެފައިވާ މީހުން

4. ނަސަބުގެ ގޮތުން، ނުވަތަ ގާތްތިމާގެކަމުގެ ގޮތުން ނުވަތަ ކާވެނީގެ ގޮތުން ޢާއިލީ ގުޅުމަކުން ގުޅިފައިވާ މީހުން

5. ގޭގައި ދަރިން ބެލުމަށް ނުވަތަ ގޭތެރޭގެ މަސައްކަތުގައި އެހީތެރިވުމަށް އުޅޭ މީހުން

6. .ޒާތީ ގުޅުމެއް އޮތް މީހުން

1. ގުޅުމުގެ ބާވަތާއި ވައްތަރަށް ކޯޓުން ރިޢާޔަތްކުރާނެ

2. އޮތް ގުޅުމުގެ ޚާއްޞަކަން ދެ މީހުންނަށް ވަޒަންކުރެވޭ މިންވަރަށް ކޯޓުން ރިޢާޔަތްކުރާނެ

3. އެކުގައި ވަގުތު ހޭދަކުރާ މިންވަރަށް ކޯޓުން ރިޢާޔަތްކުރާނެ

4. ދިރިއުޅުމުގެ ކަންކަން އެކުގައި ހިއްސާކުރާ މިންވަރަށް ކޯޓުން ރިޢާޔަތްކުރާނެ

5. އެކުގައި ވަގުތު ހިއްސާކުރާ ތަނުގެ ބާވަތަށް ކޯޓުން ރިޢާޔަތްކުރާނެ

6. ގުޅުމުގެ މުއްދަތަށް ކޯޓުން ރިޢާޔަތްކުރާނެ

ގެވެށި އަނިޔާ ހުއްޓުވުމުގެ ޤާނޫނުގެ 4 ވަނަ މާއްދާގައިވާ ފަދައިން ގެވެށި އަނިޔާގެ ޝިކާރައަކަށްވީ މީހާގެ ރައްކާތެރިކަމަށް ނުވަތަ ޞިއްޙަތަށް ނުވަތަ ދުޅަހެޔޮ ދިރިއުޅުމަށް ގެއްލުމެއް ލިބޭފަދަ ނުވަތަ ގެއްލުމެއް ލިބިދާނެފަދަ ބިރު އިޙްސާސްވާފަދަ މި މާއްދާގައި ބަޔާންކުރާފަދަ ޢަމަލެއް ނުވަތަ ޢަމަލުތަކެއް ހިންގުން، މިސާލަކަށް: ޖިސްމާނީ އަނިޔާކުރުން، ޖިންސީ އަނިޔާކުރުން، ބިރުދެއްކުން، ފާރަލުން، މުދަލަށް ގެއްލުން ދިނުން، އަނބިމީހާގެ ޞިއްޙަތަށް ބެލުމެއްނެތި މާބަނޑުކުރުމުން، މާލީގޮތުން ދަތިކުރުން

ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަމުރަކީ، ގެވެށި އަނިޔާގެ ޢަމަލެއް ހިނގާހިނދު، އެ ޢަމަލުގެ ޝިކާރައަކަށްވާ މީހާ، އެފަދަ ޢަމަލެއް ތަކުރާރުވުމުން ރައްކާތެރިކުރުމުގެ ނިޔަތުގައި، އެ ޢަމަލު ހިންގާ މީހާއަށް ވަކި ކަންތައްތަކެއް ކުރުމަށް ނުވަތަ ވަކި ކަންތައްތަކެއް ނުކުރުމަށް އަންގައި، ކޯޓުން ކުރާ ޤާނޫނީ އަމުރެކެވެ.

ގެވެށި ގުޅުމަކުން ގުޅިފައިވާ ދެމީހުންގެ ތެރެއިން އެކަކު، އެ ގުޅުމުގައި ހިމެނޭ އަނެކާގެ މައްޗަށް އަމުރެއް ނެރެދިނުމަށްއެދި، އެކަމަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ ފޯމު މެދުވެރިކޮށް ކޯޓަށް ހުށަހެޅުމެވެ.

އަމުރަކަށް އެދެނީ ކުޑަކުއްޖަކުނަމަ ނުވަތަ ޚާއްސަ އެހީއަށް ބޭނުންވާ ފަރާތެއްނަމަ، އެކަން އަންނަނިވި ފަރާތަކުންކުރެ ފަރާތަކަށް އެދެވިދާނެ:

• އެފަރާތެއް އަމިއްލައަށް
• މައިންބަފައިން ނުވަތަ ބެލެނިވެރިޔަކު ނުވަތަ ބެލުމުގެ ޒިންމާއާ ޙަވާލުވެހުރި ފަރާތް
• ޢަމަލު ހިނގަމުންދާތަން ފެންނަ މީހާ
• ޢާއިލާގެ މެންބަރެއް
• ރަޙްމަތްތެރިއެއް
• އޮތޯރިޓީ ނުވަތަ މިނިސްޓްރީ
• ޞިއްޙީ ނުވަތަ އިޖްތިމާޢީ ޚިދުމަތްދޭ ފަރާތެއްގެ މުވައްޒަފެއް
• ސަރުކާރުގެ ކަމާބެހޭ އިދާރާގެ މުވައްޒަފެއް
• ކަމާގުޅޭ އަމިއްލަ ޖަމްޢިއްޔާގެ މުވައްޒަފެއް ނުވަތަ މެންބަރެއް
• ގެވެށި އަނިޔާގެ އަމަލު ހިނގާކަމުގެ މަޢުލޫމާތު ލިބިފައިވާ ކޮންމެ މީހެއް

އެހެން ފަރާތެއް މެދުވެރިކޮށް އަމުރަކަށް އެދި ހުށަހެޅި ނަމަވެސް އެކުއްޖާގެ ވާހަކަ އަޑުއެހުމުގެ ފުރުޞަތު ކޯޓަށް ލިބިގެންވެއެވެ. އެފަދަ ހުށަހެޅުމެއް ހުށަހެޅިފައިވާ ވަގުތުގައި، ކޯޓަށް ބޭނުންވެއްޖެހިނދެއްގައި، އެ ކުއްޖެއްގެ ފަރާތުން އެ މައްސަލައިގައި ދައްކަން ބޭނުންވާ ވާހަކަ އަޑުއެހުމަށްޓަކައި، އެ ކުއްޖަކު ކޯޓަށް ނުވަތަ ކޯޓުން ކަނޑައަޅާ ތަނަކަށް، ކޯޓުގެ ބޭނުމަށް ހާޒިރުކުރެވިދާނެއެވެ.

ނަމަވެސް، އެ ކުއްޖަކު ކޯޓަށް ހާޒިރުކުރަންވާނީ އިޖްތިމާޢީ ޚިދުމަތްދޭ ފަރާތެއްގެ މުވައްޒަފަކާ އެކުގައެވެ. އެ ކުއްޖާގެ ޢުމުރަށާއި އެ ކުއްޖާގެ ތަޞައްރުފު ފުދުންހުރި މިންވަރުގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް އެ ކުއްޖަކު ދައްކާ ވާހަކައިގެ މައްޗަށް ރިޢާޔަތްކުރުން ކޯޓަށް އިޚްތިޔާރު ލިބިގެންވެއެވެ.

އާއެކެވެ. ހުރެވުނު ޙާލަތުގެ ގޮތުން އެކަމަށް ޢަމަލީ ގޮތުން ނުކުޅެދިގެން، ނުވަތަ އެކަން ކުރުމުގައި ބިރެއް އިޙްސާސްކުރެވޭނަމަ، ނުވަތަ ހުރި ޙާލަތުގެ ގޮތުން އަމިއްލަ ނަމުގައި އަމުރަކަށް އެދުމަކީ މަޞްލަޙަތު ރަނގަޅު ގޮތުގައި ދެމެހެއްޓުމަށް ބުރޫއަރާފާނެ ކަމެއް ކަމުގައިވާނަމަ، އެ މީހަކު ކަނޑައަޅާ މީހަކު މެދުވެރިކޮށްވެސް އަމުރަކަށް އެދެވިދާނެއެވެ. މިގޮތުން ގެވެށި އަނިޔާގެ ޝިކާރައަކަށްވާ މީހާގެ ޢާއިލާއާއި ތިމާގެ މީހުންނާއި ރަޙްމަތްތެރިންނާއި ރަޖިސްޓަރީކޮށްގެން ހިންގާ އަމިއްލަ ޖަމްޢިއްޔާތައް ތިންވަނަ ފަރާތެއްގެ ގޮތުގައި ހިމެނެއެވެ.

1. އޭނާ ޙަޤީޤަތުގައިވެސް އެފަދަ އަމުރަކަށް އެދެން ބޭނުންވޭތޯ

2. އަމުރަކަށް އެދިފައިވަނީ، އޭނާ ކަނޑައަޅާފައިވާ ފަރާތްތޯ

3. އޭނާ އެމީހަކު ކަނޑައަޅާފައިވަނީ، އެނާގެ ފުރިހަމަ އިޚްތިޔާރުގައިތޯ

4. އޭނާގެ ފަރާތުން އެކަމަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ތިންވަނަ ފަރާތް އެކަމަށް އެއްބަސްވޭތޯ

5. އަމުރަކަށް އެދިފައިވާ ފަރާތާއި އޭނާ ތަމްސީލުކުރުމަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ތިންވަނަ ފަރާތާ ދެމެދު މަޞްލަޙަތުގެ ފުށުއެރުމެއްވޭތޯ

• އަމުރަށްއެދި ހުށަހަޅާ ފަރާތުގެ އައި.ޑީ. ކާޑުގެ ކޮޕީ
• ދަޢުވާގައި ކުދިން ހިމެނޭނަމަ، ކުދިންގެ އުފަންދުވަހުގެ ސެޓްފިކެޓުގެ ކޮޕީ
• މައްސަލައާގުޅޭ ކަމެއް އެހެން އިދާރާއަކަށް ހުށަހަޅާފައިވާނަމަ، އެ ލިޔުންތަކުގެ ކޮޕީ
• އަމުރަށް އެދޭ ފަރާތާއި އަމުރު ރައްދުވާ ފަރާތުގެ ގެވެށި ގުޅުން އޮތްކަން އެނގޭނެ ލިޔުމެއްވާނަމަ، އެ ލިޔުން
• ލިބިފައިވާ ގެއްލުމަށް ޞިއްޙީ އެއްވެސް އިދާރާއަކުން ފަރުވާ ހޯދާފައިވާނަމަ އެކަން އެނގޭނެ ޑޮކްޓަރުގެ ލިޔުން
• އަމުރަށް އެދެނީ ތިންވަނަ ފަރާތެއްނަމަ، ގެވެށި އަނިޔާގެ ޝިކާރައަށްވީ މީހާގެ ފަރާތުން ޢަމުރަށްއެދި ހުށަހެޅުމަށް ވެފައިވާ އިޤްރާރު (ކުޑަކުއްޖެއް ނުވަތަ ނުކުޅެދޭ މީހެއްގެ ފަރާތުން އަމުރަކަށްއެދި ހުށަހަޅާނަމަ، މިފަދަ އިޤްރާރެއް ހުށަހަޅާކަށް ނުޖެހޭނެއެވެ.)

ގެވެށި އަނިޔާއިން ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަމުރަށް އެދޭ މައްސަލަތަކަކީ ކޯޓުގެ އަވަސް ޓްރެކްގައި ހިންގޭ މައްސަލަތައް ކަމުން، ޢާއްމު އުސޫލުން ހުށަހެޅޭ މައްސަލަތަކަށްވުރެ އަވަހަށް އަޑުއެހުންތައް ބާއްވައި މައްސަލައިގައި ގޮތެއް ނިންމާނެއެވެ.

ގެވެށި ގުޅުން އޮތްކަން އެނގޭނެ ލިޔުންތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނެނީ ދެމަފަރިންކަން ސާބިތުކުރުމަށް ކާވެނީގެ ސެޓްފިކެޓް އަދި ޢާއިލީ ގުޅުން އޮތްކަން ސާބިތުކުރުމަށް އުފަން ދަވަހުގެ ސެޓްފިކެޓްގެ ކޮޕީ ފަދަ ލިޔުންތަކެވެ.

އާއެކެވެ. ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަމުރަކަށް ނުވަތަ ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަވަސް އަމުރަކަށް އެދުމާއެކު ތަފްރީޤު އަމުރަކަށްވެސް އެދެވިދާނެއެވެ.

އާއެކެވެ. ހިނގާފައިވާ ޙާދިސާގައި ގެވެށި އަނިޔާގެ ގިނަ ޢަމަލުތަކެއް ހިމެނިގެންވާނަމަ ނުވަތަ އެކި ފަހަރު މަތިން ގެވެށި އަނިޔާގެ އެކި ޢަމަލު ހިންގާފައިވާނަމަ، ގެވެށި އަނިޔާގެ އަމަލުގެ ގޮތުގައި ބެލެވޭ ކަންކަމުގައި ފާހަގަލެވޭނެއެވެ.

ގެވެށި އަނިޔާގެ ޢަމަލެއް ސާބިތުކުރުމަށް ބޭނުންވާ ލިޔެކިޔުން ހުށަހެޅިދާނެއެވެ. މިސާލަކަށް ޕޮލިހަށް ރިޕޯޓުކޮށްފައިވާކަން އަންގައިދޭ ލިޔުން ނުވަތަ އަނިޔާ ލިބުނުކަން އަންގައިދޭ ޞިއްޙީ ފަރުވާ ދޭ ތަނަކުން ދޫކޮށްފައިވާ ލިޔުން، ނުވަތަ ފޯނުން މުޢާމަލާތުތަކެއް ކޮށްފައިވާނަމަ، ސްކީންޝޮޓް ފަދަ ލިޔެކިޔުން ހުށަހެޅިދާނެއެވެ. އަދި ގެވެށި އަނިޔާގެ ޢަމަލު ކޮށްފައިވާކަން ނުވަތަ ކުރަމުންދާކަން ނުވަތަ ކޮށްފާނެކަން އެނގޭ މީހުން ތިބިނަމަ، ހެކިންގެ ގޮތުގައި ހުށަހެޅިދާނެއެވެ.

ގެވެށި އަނިޔާގެ ޝިކާރައަކަށްވީ މީހާ ދިރިއުޅޭގެއާ އެންމެ ގާތުގައި ހުރި ފުލުހުންގެ އޮފީހެއްގެ އެންމެ އިސް އޮފިސަރު މެދުވެރިކޮށް ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަމުރު ތަންފީޛުކުރުމަށް ކޯޓުން އަމުރުކުރެވިދާނެއެވެ.

މައްސަލައިގެ ބާވަތަށް ބަލައި، ކޯޓަށް ފެނިއްޖެހިނދެއްގައި، ނުވަތަ މައްސަލައިގައި ހިމެނޭ ފަރާތެއް އެދިއްޖެހިނދެއްގައި، ގެވެށި އަނިޔާ ހުއްޓުވުމުގެ ޤާނޫނުގެ ދަށުން ހިންގޭ ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލިސް، ޢާންމުންނަށް ހުޅުވާނުލާ، އަޑުއެހުންތައް ސިއްރު ޖަލްސާއެއްގެގޮތުގައި ބޭއްވިދާނެއެވެ.

އާއެކެވެ. ގެވެށި އަނިޔާ ހުއްޓުވުމުގެ ޤާނޫނުގެ ދަށުން ނެރެވޭ ކޯޓު އަމުރުތަކަކީ މުޅި ދިވެހިރާއްޖޭގައި ތަންފީޛުކުރެވޭނެ ކޯޓު އަމުރުތަކެކެވެ.

ނުވާނެ. އަމުރު ނިސްބަތްވާ މީހާއާ ގުޅޭގޮތުން ނުވަތަ އަމުރަށް އެދިފައިވާ މީހާއާ ގުޅޭގޮތުން، ވަރިކައިވެނީގެ ދަޢުވާއެއް، ނުވަތަ ބަލަދުވެރިކަމުގެ ދަޢުވާއެއް ނުވަތަ ދަރިފުޅު ހޯދުމުގެ ދަޢުވާއެއް ނުވަތަ އެ ދެފަރާތުގެ ގުޅުމާ ގުޅޭގޮތުން އުފެދިފައިވާ އެހެން ދަޢުވާއެއް ނުވަތަ ޖިނާއީ ދަޢުވާއެއް ހިނގަމުންދިޔުމަކީ ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަމުރެއް ނެރުމަށް ހުރަހަކަށްވެދާނެ ސަބަބެއްނޫނެވެ.

އަމުރަށް އެދޭ މީހާގެ އިތުރުން އިތުރު ފަރާތެއް ރައްކާތެރިކުރުމަށް ބޭނުންވާނަމަ، އެކަމަށް އެދުމުން، އަމުރަށް އެދޭ މީހާގެ އިތުރުން އަނިޔާއަށް ހުށަހެޅިފައިވާ ނުވަތަ ހުށަހެޅިދާނެ އެހެން މީހުންވެސް ރައްކާތެރިކުރެވިގެންވާނެއެވެ. މިސާލަކަށް އަމުރަށް އެދޭ ފަރާތުގެ ދަރިން، މައިންބަފައިން ނުވަތަ ގޭގައި ދިރިއުޅޭ މީހުން

ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަމުރެއް ކޯޓުން ކުރާއިރު، އެ އަމުރު ނިސްބަތްވާ މީހާ ގެވެށި އަނިޔާގެ ގޮތުގައި ބެލެވޭ ޢަމަލެއް ސީދާ ހިންގުމުގެ ބަދަލުގައި އެކަން އޭނާ ކުރުވަނީ އެހެން މީހަކަށް ހިތްވަރުދީގެން ނުވަތަ އެހެން މީހެއް މެދުވެރިކޮށް ކަމުގައިވާނަމަ، އެ ތިންވަނަ ފަރާތާ ދެކޮޅަށްވެސް ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަމުރު ކޯޓަށް ނެރެވިދާނެއެވެ.

ރައްކާތެރިކުރެވިގެންވާ މީހާއަށް، އަންނަނިވި އެއްވެސް ޢަމަލެއްނުކުރުން

(ހ) ޖިސްމާނީގޮތުން ނުވަތަ ޖިންސީގޮތުން އެއްވެސް އަނިޔާއެއް ކުރުން.

(ށ) ޖިސްމާނީގޮތުން ނުވަތަ ޖިންސީގޮތުން އެއްވެސް އަނިޔާއެއް ކޮށްފާނެކަމުގެ ބިރުދެއްކުން.

(ނ) އެއްވެސް މުދަލަކަށް ގެއްލުމެއްދިނުން. ނުވަތަ އެފަދަ ގެއްލުމެއް ދީފާނެކަމުގެ ބިރުދެއްކުން.

(ރ) ބިރުގެންނެވުމުގެގޮތުން، ނުވަތަ އޭނާ ލަދުގެންނެވުމުގެގޮތުން، ނުވަތަ އޭނާއަށް ނަފްސާނީގޮތުން އަނިޔާކުރުމުގެގޮތުން އެއްވެސް ޢަމަލެއް ކުރުން. ނުވަތަ އެފަދަ ޢަމަލެއް ކޮށްފާނެކަމުގެ ބިރުދެއްކުން.

(ބ) ރައްކާތެރިކުރެވިގެންވާ މީހާއާމެދު ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަމުރު ނިސްބަތްވާ މީހާ ނުކުރުމަށް އަންގާ އެއްވެސްކަމެއް އެހެން މީހަކު މެދުވެރިކޮށްނަމަވެސް، އެ އަމުރު ނިސްބަތްވާ ފަރާތުން ކުރުވުން.

އާއެކެވެ. ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަމުރު ނިސްބަތްވަނީ އެއް ފަރާތަށްވުރެ ގިނަ ފަރާތަށްކަމުގައިވާނަމަ، އެ އަމުރު ނިސްބަތްވާ ހަމަކޮންމެ ފަރާތެއްގެ މައްޗަށްވެސް މުޢާމަލާތް ނުކުރުމުގެ ޝަރުޠުތައް، އެ ނިސްބަތަށް ހިނގާނެއެވެ.

މުޢާމަލާތް ނުކުރުން ޝަރުޠުކޮށްފައިވާ ކުރުން ހިނގާނީ، ރައްކާތެރިކުރެވިގެންވާ މީހާގެ އިޒުނަ ސާފުބަހުން ލިބިގެން، ރައްކާތެރިކުރެވިގެންވާ ފަރާތާއި ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަމުރު ނިސްބަތްވާ ފަރާތާ، ދެމީހުން، ރައްކާތެރިކުރެވިގެންވާ މީހާގެ ރުހުމުގައި އެއް ގެއެއްގައި ދިރިއުޅޭ ޙާލަތް ނޫން ޙާލަތްތަކުގައެވެ. ރައްކާތެރިކުރެވިގެންވާ މީހާގެ ހުއްދަ ސާފުބަހުން ލިބިގެން، އެއް ގެއެއްގައި ދިރިއުޅެމުންދާހާހިނދަކު، މުޢާމަލާތްނުކުރުމުގެ މައްޗަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ ޝަރުޠުތައް، އެ ޙާލަތުގައި، އެ މިންވަރަށް، ހުންނާނީ ހިފެހެއްޓިފައެވެ.

އާއެކެވެ. ރައްކާތެރިކުރެވިގެންވާ މީހާއާއި ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަމުރު ނިސްބަތްވާ މީހާ އެއް ގެއެއްގައި ދިރިއުޅުމަށް ރައްކާތެރިކުރެވިގެންވާ މީހާ ދީފައިވާ ހުއްދަ އަނބުރާ ގެންގޮސްފި ހިނދެއްގައި، ހިފެހެއްޓިފައިހުރި މުޢާމަލާތްނުކުރުމުގެ ޝަރުޠުތައް ހިފެހެއްޓިފައި ހުރިހުރުން ނިމުމަކަށް އައިސް، އެ ޝަރުޠުތައް އޭގެ ފުރިހަމަ ޒާތުގައި، އެހިނދުން ފެށިގެން ހިނގަންފަށާނެއެވެ.

މުޢާމަލާތްނުކުރުމުގެ ޝަރުޠުތައް އެއްފަހަރު ނުވަތަ ތަކުރާރުކޮށްވެސް ހިފެހެއްޓިގެން ހިނގައިދާނެއެވެ. އަދި އެއްފަހަރަށްވުރެ ގިނަފަހަރު އިޢާދަވެސް ކުރެވިދާނެއެވެ.

ޚާއްޞަ ޝަރުޠެއް ކަނޑައަޅައި، އެ ޝަރުޠަށް ތަބާވުން ލާޒިމުކުރާނީ، ރައްކާތެރިކުރެވިގެންވާ ފަރާތުގެ ރައްކާތެރިކޮށްދޭންޖެހޭ ޚާއްޞަ މަޞްލަޙަތުތަކެއް ހުރިކަމަށް ކޯޓަށް ފެނިއްޖެހިނދެއްގައި، އެ މަޞްލަޙަތުތައް ޙިމާޔަތްކޮށްދިނުމަށް ބޭނުންވާ މިންވަރަށެވެ.

ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަމުރެއްގައި ޚާއްޞަ ޝަރުޠެއް، ކޯޓުން ކަނޑައަޅައިފިހިނދެއްގައި އެ އަމުރުގެ މުއްދަތަށް އެ ޚާއްޞަ ޝަރުޠުވެސް ދެމިއޮންނާނެއެވެ. އެއީ، އެ ޝަރުޠަށް ކޯޓުން ބަދަލު ނުގެންނަހާހިނދަކު ނުވަތަ އެ ޝަރުޠު ކޯޓުން އުވާނުލާހާހިނދަކުއެވެ.

ދިރިއުޅޭނެގެއާ ގުޅިގެން ކުރާ ކޯޓު އަމުރެއް ކުރުމުގައި ކޯޓަށް އަންނަނިވި ކަންކަން ލާޒިމްކުރެވިދާނެއެވެ.

1. ގެވެށި އަނިޔާގެ ޢަމަލު ހިންގި މީހާ އެފަދަ ޢަމަލުތަކުން ދުރުހެލިކުރުމަށްޓަކައި ކޯޓުން ކަނޑައަޅާ ޢަދަދެއްގެ ފައިސާ ބަހައްޓަން އޭނާއަށް އެންގިދާނެއެވެ. އަދި ދިރިއުޅޭނެގެއާ ގުޅިގެން ކުރާ ކޯޓު އަމުރާ ޚިލާފުވެއްޖެނަމަ، މިގޮތަށް ކޯޓުގައި ބަހައްޓާ ފައިސާ ކޯޓަށް އަތުލެވިދާނެއެވެ.

2. ގެވެށި އަނިޔާގެ ޝިކާރައަކަށްވީ މީހާ ދިރިއުޅޭ ގެއަކާ އެންމެ ގާތުގައި ހުރި ފުލުހުންގެ އޮފީހެއްގެ އެންމެ އިސް އޮފިސަރަކު ގެވެށި އަނިޔާގެ ޝިކާރައަކަށްވީ މީހާއަށް ރައްކާތެރިކަންދިނުމަށް ނުވަތަ ކޯޓު އަމުރަކަށް އެދުމަށް ނުވަތަ އެ އަމުރު ތަންފީޛުކުރުމަށް އެހީތެރިވެދިނުމަށް ކޯޓުން އަމުރުކުރެވިދާނެއެވެ.

3. ދެފަރާތުގެ މާލީ ފުދުންތެރިކަމާއި މާލީ ބޭނުންތަކުގެ މައްޗަށް ރިޢާޔަތްކުރާއިރު، ގެވެށި އަނިޔާގެ ޝިކާރައަކަށްވާ މީހާ ދިރިއުޅެމުންދާ ގޭގެ ކުލި ދެއްކުމަކީ، ނުވަތަ އެ ގެއާ ގުޅިގެން ދައްކަންޖެހޭ އެހެން ފައިސާއެއްވާނަމަ އެ ފައިސާއެއް ދެއްކުމަކީ، ގެވެށި އަނިޔާގެ ޢަމަލު ހިންގި މީހާ ކުރަންޖެހޭނެ ކަމެއްކަމަށް ކޯޓަށް ލާޒިމްކުރެވިދާނެއެވެ.

ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަމުރަކަށް އެދިފައިވާހިނދު ކޯޓުގެ ކޮންމެ މަރުޙަލާއެއްގައިވެސް، ގެވެށި އަނިޔާގެ ޝިކާރައަކަށްވީ މީހާގެ ދަރިންނަށް ގެއްލުމެއް ލިބިދާނެފަދަ ޙާލަތެއް ނުވަތަ އެކުދިންގެ މަޞްލަޙަތެއް ގެއްލިދާނެފަދަ ޙާލަތެއް މެދުވެރިވެދާނެކަމުގެ ބިރުއޮތްކަން ކޯޓަށް ޤަބޫލުކުރެވިއްޖެ ހިނދެއްގައި، ގެވެށި އަނިޔާގެ ޝިކާރައަކަށްވީ މީހާއާ ނުވަތަ ޙަޟާނާތުގެ އަމުރަކަށް އެދޭ މީހާއާ އެކުދިންގެ ޙަޟާނާތް ޙަވާލުކުރުމަށް އަމުރުކޮށް ވަގުތީ ޙަޟާނާތުގެ އަމުރެއް ކޯޓަށް ކުރެވިދާނެއެވެ. އަދި މިފަދަ އަމުރެއްކުރުމުގައި އެކުދިންނަށް ޒިޔާރާތްކުރުމުގެ ޙައްޤު ގެވެށި އަނިޔާގެ ޢަމަލު ހިންގި މީހާއަށް ދެވިދާނެއެވެ. ނަމަވެސް، މިފަދައިން ޒިޔާރާތްކުރުމުގެ ޙައްޤެއް ގެވެށި އަނިޔާގެ ޢަމަލު ހިންގި މީހާއަށް ދިނުމުގެ ސަބަބުން  އެކުދީންނަށް އެކަމުގެ ނޭދެވޭ އަސަރު ކޮށްފާނެކަމަށް ކޯޓަށް ޤަބޫލުކުރެވިއްޖެ ހިނދެއްގައި، ގެވެށި އަނިޔާގެ ޢަމަލު ހިންގި މީހާއަށް އެކުދީންނަށް ޒިޔާރާތްކުރުން ކޯޓުން މަނާކުރެވިދާނެއެވެ.

ގެވެށި އަނިޔާގެ ޢަމަލު ހިންގާ މީހާ، އޭނާގެ ހިންގި ގެވެށި އަނިޔާގެ ސަބަބުން އެ އަނިޔާ ލިބުނު މީހާއަށް ލިބުނު ޖިސްމާނީ ގެއްލުމަށާއި، ނަފްސާނީ ގެއްލުމަށް ފައިސާގެ ބަދަލުނަގައިދިނުމަށް ގެވެށި އަނިޔާގެ ޝިކާރައަކަށްވީ މީހާ އެދިއްޖެހިނދެއްގައި، ގެވެށި އަނިޔާގެ ޢަމަލު ހިންގި މީހާގެ މައްޗަށް  އަމުރުކޮށް ނެރޭ ކޯޓު އަމުރު މެދުވެރިކޮށް، ނަގައިދޭ ބަލަދެކެވެ.

ގެވެށި އަނިޔާ ހުއްޓުވުމުގެ ޤާނޫނުގެ ދަށުން ހިންގޭ އެއްވެސް ޝަރީޢަތުގެ މަރުޙަލާއެއްގައި، ގެވެށި އަނިޔާގެ ޢަމަލު ހިންގާ މީހާއާއި ގެވެށި އަނިޔާގެ ޝިކާރައަކަށްވީ މީހާ، އެކުގައި ނުވަތަ ވަކިވަކިންނަމަވެސް، ކައުންސިލިން ލިބޭނެ އިންތިޒާމެއް އޮތޯރިޓީން ހަމަޖައްސައިދިނުމަށް ކޯޓަށް އެންގިދާނެއެވެ.

ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަމުރު، އަވަސް އަމުރެއްގެ ގޮތުގައި ނެރޭ ޙާލަތުގައި ފިޔަވައި، ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަމުރެއް ނެރެފިނަމަ، އެ އަމުރު ކޯޓުން ބާޠިލުކުރަންދެން، ޞައްޙަ ޤާނޫނީ އަމުރެއްގެ ގޮތުގައި ދެމިއޮންނާނެއެވެ. މިގޮތުން ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަމުރެއް ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ނެރޭނީ އެންމެ ދިގުވެގެން 1 އަހަރުދުވަހުގެ މުއްދަތަށެވެ.

އާއެކެވެ. ކޯޓުގެ ނިންމުމަކާ ގުޅިގެން ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަމުރެއްގެ މުއްދަތު އިތުރުކުރެވިދާނެއެވެ. އެކަން ކޯޓުން ކުރާނީ، އެކަމަށްއެދި ކޯޓަށް ހުށަހެޅުމުންނެވެ. އެ ހުށަހެޅުން، ކުރިން ނެރެފައިވާ ކޯޓު އަމުރުގެ މުއްދަތު ހަމަވުމުގެ 7 ދުވަސްކުރިން މުއްދަތު އިތުރުކުރުމަށް ކޯޓަށް ހުށަހަޅަންވާނެއެވެ.

އަމުރަށް އެދުނު މީހާ ނުވަތަ އެ އަމުރު ނިސްބަތްވާ މީހާ ކޯޓަށް ހުށަހެޅުމެއް ހުށަހެޅުމުން، އެ ހުށަހެޅުމަކީ އެންމެ ރަނގަޅު ހުށަހެޅުމެއްކަން ކޯޓަށް ޤަބޫލުކުރެވިއްޖެ ހިނދެއްގައި، އަންނަނިވި ކަންކަމުގެ ތެރެއިން ކަމެއް މެދުވެރިކޮށް، އެ އަމުރަށް ބަދަލު ގެނައުމުގެ ބާރު ކޯޓަށް ލިބިގެންވެއެވެ.

(ހ) ޚާއްޞަ ޝަރުޠެއް އުނިކުރުން ނުވަތަ ބަދަލުކުރުން.

(ށ) ޚާއްޞަ ޝަރުޠެއް އިތުރުކުރުން.

(ނ) ވަކިކަމެއް ކުރުމަށް އަންގާފައިވާ ގޮތަކަށް ބަދަލުގެނައުން ނުވަތަ އެކަމެއް ކުރަން ނުޖެހޭގޮތަށް ހެދުން.

(ރ) ވަކިކަމެއްގެ އިރުޝާދު ވަކިގޮތަކަށް ދިނުން.

އާއެކެވެ. ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަމުރެއް ކުރުމަށްފަހު ހިނގާ މުއްދަތުގައި، އެ އަމުރަށް އެދުނު މީހާ ނުވަތަ އެ އަމުރު ނިސްބަތްވާ މީހާ ކޯޓަށް ހުށަހެޅުމެއް ހުށަހެޅުމުން، އެ ހުށަހެޅުމަކީ ކޯޓަށް ޤަބޫލުކުރެވޭ ހުށަހެޅުމެއްކަމަށްވެއްޖެނަމަ، ކޯޓުން ކުރާ އެހެން އަމުރަކުން، ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަމުރު ބާޠިލުކުރެވިދާނެއެވެ. ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަމުރެއް ކޯޓުން ބާޠިލުކުރާނީ، އެ އަމުރެއް ދެމިއޮތުމުގެ ޙާލަތު ބަދަލުވެއްޖެކަމަށް ނުވަތަ ނިމުމަކަށް އަތުވެއްޖެކަމަށް ކޯޓަށް ޤަބޫލުކުރެވޭނަމައެވެ.

ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަވަސް އަމުރަކީ، ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަމުރެއް ކުރުމުގެ ކުރިން، މައްސަލައިގައި ހިމެނޭ ދެމީހުން ކޯޓަށް ހާޒިރުކުރެވި، ދެމީހުންގެ ވާހަކަ އަޑުއެހުމަށްފަހުގައި ކުރެވޭ އަމުރާ ޚިލާފަށް، މައްސަލަ ހުށަހަޅާ މީހާގެ ވާހަކައަށް އެކަނި ބިނާކޮށް، އެ މައްސަލަ ހުށަހެޅުނުކަން އަނެއް ފަރާތަށް އެންގުމަކާ ނުލާ، ނެރޭ އަމުރެކެވެ.

ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަވަސް އަމުރަކީ ވަގުތީ އަމުރެކެވެ. އެ އަމުރު ދެމިއޮންނާނީ، އެ އަމުރު ނިމުމަކަށް ނުގެންނަހާހިނދަކު، ގިނަވެގެން 3 މަސްދުވަހުގެ މުއްދަތަށެވެ.

3 މަސްދުވަހުގެ މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި އަވަސް އަމުރު ނިމުމަކަށް ނުގެންނަނަމަ، ނުވަތަ އެ އަމުރާ ގުޅޭގޮތުން އެ އަމުރު ނިސްބަތްވާ ފަރާތުން މައްސަލައެއް ހުށަހަޅާފައިނުވާނަމަ، 3 މަސްދުވަސް ހަމަވުމުން، އެއީ ދާއިމީ އަމުރަކަށް ބަދަލުވެގެންދާނެއެވެ. ދާއިމީ އަމުރުގެ މުއްދަތަކީ 1 އަހަރެވެ.

ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަވަސް އަމުރު ކޯޓުން ކުރާނީ، އަންނަނިވި ޙާލަތްތައް ހުރިކަމަށް ކޯޓަށް ފާހަގަކުރެވޭނަމައެވެ.

(ހ) ދެފަރާތުގެ ވާހަކަ އަޑުއެހުމަށްފަހު އަމުރެއްކުރުން އެއީ، މައްސަލަ ހުށަހަޅާ ފަރާތަށް އެ ޙާލަތުގައި ނުރައްކަލެއް ކުރިމަތިވެދާނެ ކަމެއްކަމަށް ފެނުން.

(ށ) މައްސަލަ ހުށަހަޅާ ފަރާތަށް ލިބެންވާ އިންސާފު ނުލިބިދާނެފަދަ ޙާލަތެއްކަމަށް ފެނުން.

(ނ) މައްސަލަ ހުށަހަޅާ ފަރާތަށްއޮތް ނުރައްކާ އިތުރުވެގެންހިނގައިދާނެ ކަމެއްކަމަށް ފެނުން.

(ރ) މައްސަލަ ހުށަހަޅާ ފަރާތަކީ ދަތި އުނދަގޫ ޙާލަތެއްގައިވާ މީހަކަށްވުން.

ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަވަސް އަމުރެއް ކޯޓުން ކުރުމުގެ ކުރިން، އަންނަނިވި ކަންކަމަށް ކޯޓުން ރިޢާޔަތްކުރާނެއެވެ.

(ހ) އަމުރަށް އެދިފައިވާ ފަރާތުން ހުށަހަޅާފައިވާ މައްސަލައިގެ ބޮޑުކަމާއި އެކަމުގައި ހިމެނިގެންވާ ނުކުތާތަކުގެ ނުރައްކާތެރިކަންކަން.

(ށ) އަމުރު ނިސްބަތްވި ފަރާތުން ހިންގަމުންގެންދާ ޢަމަލުތަކުގެ ހަރުކަށިކަން ނުވަތަ ނުރައްކާތެރިކަން.

(ނ) އަމުރު ނިސްބަތްވާ ފަރާތުން ހިންގަމުންގެންދާ ޢަމަލުތަކުގެ ސަބަބުން، އެ އަމުރަށް އެދުނު ފަރާތުގެ މަޞްލަޙަތަށް އުނިކަން އަންނަ ނިސްބަތުގެ ބޮޑުކަން.

އަވަސް އަމުރެއް ކޯޓުން ކޮށްފިހިނދެއްގައި އަންނަނިވި ޙައްޤުތައް އެ އަމުރު ނިސްބަތްވާ ފަރާތަށް ލިބިގެންވެއެވެ.

1.  އަމުރު ދާއިމީ އަމުރަކަށްވުމުގެ ކުރިން، އޭނާގެ ވާހަކަ އަޑުއެހުމަށް ކޯޓުގައި އެދުން.

2. އަމުރުގައި ހިމެނޭ ޝަރުޠަކަށް ނުވަތަ ކަމަކަށް ބަދަލުގެނައުމަށްއެދި ނުވަތަ ބާޠިލުކޮށްދިނުމަށްއެދި، ކޯޓުގައި އެދުން.

3. އަމުރު ނިމުމަކަށް ގެނެސްދިނުމަށް އެދުން.

4. އަމުރާމެދު އިޢުތިރާޟްކުރާކަން އެންގުން.

އެ އަމުރު ނިސްބަތްވާ މީހާ ކޯޓަށް މައްސަލަ ހުށަހަޅައިފިނަމަ، އެހެންވެސް އަމުރެއް ނެރުމުގެ ކުރިން މައްސަލަ ހިނގާ އުސޫލުން، އެ މައްސަލަ، ދެމީހުން ހާޒިރުކޮށްގެން، ނުވަތަ ދެމީހުންމެ ތަމްސީލުކުރެވިގެންވާ ގޮތުގައި، ކޯޓުން ބަލާނެއެވެ. އަދި ކުރިން ކޮށްފައިވާ ވަގުތީ އަމުރު އެގޮތުގައި ދެމެހެއްޓުމާއި، އެ އަމުރަށް ބަދަލުގެނައުމާއި، އެ އަމުރު ބާޠިލުކުރުމާމެދު ކޯޓުން ގޮތެއް ނިންމާނެއެވެ.

ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އެއްވެސް އަމުރެއް ކޮށްފިހިނދެއްގައި، އެ އަމުރަކާމެދު ހިތްހަމަނުޖެހޭ ފަރާތުން ނުވަތަ އަމުރެއް ނުކޮށްފިނަމަ އެ ނިންމުމަކާމެދު ހިތްހަމަނުޖެހޭ ފަރާތުން، އިސްތިޢުނާފުކުރުމުގެ ޢާންމު އުސޫލުތަކާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެމަތިން، ހައިކޯޓުގައި އިސްތިޢުނާފުކުރުމުގެ ފުރުޞަތު ލިބިގެންވެއެވެ.

ތަފްރީޤުކުރުމަކީ ކައިވެނިކޮށްގެން އުޅޭ ދެމީހުންގެ މެދުގައިއޮތް ކައިވެނީގެ ގުޅުން، އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގައި ބަޔާންވެގެންވާ ސަބަބުތަކެއްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް، އެ ސަބަބުތަކުގެ ތެރެއިން ސަބަބެއް ދެމިއޮތްކަމަށް ކޯޓަށް ކަށަވަރުވާހިނދު، އެ ދެމީހުންގެ މެދުގައި އޮތް ކައިވެނީގެ ގުޅުން ޝަރުޢީގޮތުން ރޫޅާލައި، އެ ކައިވެނި ނިމުމަކަށް ގެނައުމެވެ.

އާއެކެވެ. ނަމަވެސް މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން ތަފްރީޤުކުރެވޭނީ ކޯޓުން ކުރާ ތަފްރީޤުކުރުމުގެ އަމުރެއްގެ ދަށުންނެވެ. އެ އަމުރަކީ ޝަރުޢީ ޙުކުމެއްގެ އުސޫލު ހިނގާނެ އަމުރެކެވެ.

ތަފްރީޤުކުރެވިދާނެ ޙާލަތްތައްކަމުގައި އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގައި ކަނޑައަޅަފައިވާ ސަބަބުތަކުގެ ތެރެއިން ގެވެށި އަނިޔާ ހުއްޓުވުމުގެ ޤާނޫނުގެ ދަށުން ތަފްރީޤުކުރެވޭނީ ކައިވެނީގެ ގުޅުމުން ގުޅިފައިވާ ދެމީހުންގެ ތެރެއިން، ފިރިހެންމީހާ އަންހެންމީހާގެ މައްޗަށް ގެވެށި އަނިޔާގެ ޢަމަލު ހިންގިހިނދު، އަދި ގެވެށި އަނިޔާގެ ޝިކާރައަކަށްވީ އަންހެންމީހާ ތަފްރީޤުކޮށްދިނުމަށް ކޯޓުގައި އެދިއްޖެ ހިނދު، އަންނަނިވި ކަންކަން ކޯޓަށް ޤަބޫލުކުރެވޭނަމައެވެ.

1. އެ ޢަމަލަކީ ގެވެށި އަނިޔާގެ ޢަމަލު ހިންގި ފިރިހެންމީހާއާއި ގެވެށި އަނިޔާގެ ޝިކާރައަކަށްވީ އަންހެންމީހާ ޞުލްޙަވެރި ދިރިއުޅުމެއް ޤާއިމުކުރުމަށް ހުރަސްއެޅޭފަދަ ބޮޑު ނުވަތަ ނުރައްކާތެރި ޢަމަލެއްކަން.

2. ގެވެށި އަނިޔާގެ ޝިކާރައަކަށްވީ އަންހެންމީހާގެ ރައްކާތެރިކަމާއި ޞިއްޙަތާއި ދުޅަހެޔޮކަން ކަށަވަރުކޮށްދެވެންނެތް ބޮޑު ނުރައްކާތެރި ޢަމެލެއް ކަން.

3. ގެވެށި އަނިޔާ ހުއްޓުވުމުގެ ޤާނޫނުގައި ބަޔާންކުރާ އެހެން ފިޔަވަޅުތައް އެޅުމުންވެސް، އެ ދެމަފިރިންގެ މެދުގައިއޮތް ކައިވެނީގެ ގުޅުން ދެމެހެއްޓޭވަރަށްވުރެ ނުރައްކާތެރި ނުވަތަ ދެރަ ޙާލަތަކަށް އެ ދެމަފިރިންގެ ގުޅުން އެ ޢަމަލުގެ ސަބަބުން ވާސިލުވެފައިވާކަން.

ގެވެށި އަނިޔާ ހުއްޓުވުމުގެ ޤާނޫނުގެ ދަށުން ތަފްރީޤު އަމުރަކަށް އެދުމުން، ކޯޓުން ޢަމަލުކުރާނީ ގެވެށި އަނިޔާ ހުއްޓުވުމުގެ ޤާނޫނުގައިވާ މާއްދާތަކަށެވެ.

ކައިވެނި ތަފްރީޤުކުރުމުގެ އަމުރެއް ކޯޓުން ކޮށްފިނަމަ، އެ އަމުރު ކުރި ވަގުތުން ފެށިގެން އެ ކައިވެނި ނިމުމަކަށް އަންނާނެއެވެ. އަދި ކައިވެންޏެއް ތަފްރީޤުކުރުމުން އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގައި ހިނގާ އުސޫލުތައް އެ ދެމީހުންގެ މައްޗަށް އެވަގުތުން ފެށިގެން ހިނގަންފަށާނެއެވެ.